Nước mắm pha (hay nước mắm trộn) là loại nước chấm nổi tiếng nhất được làm từ nước mắm - một loại nước chấm có nguồn gốc từ cá biển. Công thức đơn giản nhất của loại gia vị này là một ít nước cốt chanh, hoặc đôi khi giấm gạo, một phần nước mắm ăn (hoặc nước mắm nấu), một phần đường và hai phần nước sôi để nguội. Những người ăn chay tạo ra nước chấm (nước chấm chay) hoặc nước tương (nước đậu nành) bằng cách thay thế nước tương đậu nành Maggi cho nước mắm.

Thông thường, người Việt Nam sẽ thường cho thêm tỏi băm nhuyễn chưa nấu chín, băm nhỏ ớt mắt chim (ớt hiểm) hay đôi khi là ớt chỉ thiên tùy theo khẩu vị của người ăn, và trong một số trường hợp, cà rốt cắt nhỏ hoặc củ cải trắng và đu đủ xanh được cho vào để làm nước chấm cho món bún. Hoặc khi phục vụ hải sản, chẳng hạn như lươn, người ta cũng phục vụ một vài lát sả đi kèm.

Nước chấm được chuẩn bị nóng trên bếp giúp nó hòa tan đường nhanh hơn, sau đó được làm nguội. Hương vị có thể thay đổi tùy theo sở thích của từng người và theo mội vùng miền nhưng chủ yếu phụ thuộc vào những nguyên liệu của từng vùng sẽ ảnh hưởng đến thành phần được cho thêm vào nước chấm, nhưng nó thường được mô tả là có vị cay nồng khác biệt nếu có thêm ớt xắt lát, ngọt nhưng chua nếu có thêm chanh và bột ngọt.